Soms hoor ik het, diep in het regenwoud van Sierra Leone. Een ritme dat opduikt tussen de vogelgeluiden en het geritsel van bladeren. Boem-boem… boem… boemboem! Het klinkt als een oerdrum, maar er is geen mens in de buurt. Wat ik hoor, zijn wilde chimpansees, die drummen met ritme en stijl.
De Amazing Drumming Tree van Tacugama
Tacugama Chimpanzee Sanctuary, waar ik regelmatig ben, ligt midden in een nationaal park. Niet ver van het centrum staat een boom die we liefkozend de Amazing Drumming Tree noemen. Een gigantische woudreus, met enorme wortels boven de grond. Hier komen chimpansees regelmatig naartoe om te drummen. Met hun handen of voeten slaan ze ritmisch op de wortels. Alsof ze een boodschap de wereld in willen sturen. Of misschien gewoon omdat het lekker klinkt.
Nieuw onderzoek: chimpansees drummen écht met ritme
In een nieuw onderzoek, gepubliceerd in Biology Letters, ontdekten wetenschappers dat chimpansees niet zomaar wat rammen op bomen. Ze houden daadwerkelijk een ritme aan – en dat ritme verschilt per ondersoort.
Oost vs. West: verschillende stijlen in chimpansee-drums
De onderzoekers keken naar twee van de vier bekende ondersoorten van de chimpansee:
Pan troglodytes schweinfurthii (de oostelijke chimpansee) en Pan troglodytes verus (de westelijke chimpansee). En wat bleek? Deze twee groepen hebben elk hun eigen drummende stijl.
De westelijke chimpansees drumden met regelmatige, gelijkmatige tussenpozen – als het tikken van een klok. De oostelijke chimpansees daarentegen wisselden tussen korte en langere pauzes, wat resulteerde in een soort swing-achtig ritme. Een beetje alsof je het verschil hoort tussen een metronoom en een jazzband.
En er is meer: hoewel de drumrondes bij beide groepen ongeveer even lang duren, gebruikten de westelijke chimpansees meer slagen per sessie. Dat suggereert dat ze in een hoger tempo drummen dan hun oostelijke familieleden.
Ook ritme in hun pant-hoots
Zelfs tijdens het maken van hun bekende pant-hoot calls – de schreeuw-zang waarmee ze communiceren – bleken er verschillen. De westelijke en oostelijke chimpansees drumden op andere momenten in hun roep. Dit zou kunnen betekenen dat de rol van drummen in hun communicatie verschilt per ondersoort.
Muzikaliteit: delen wij onze liefde voor ritme met chimpansees?
Dat chimpansees kunnen drummen, was al langer bekend. Maar het idee dat er ondersoorts ritmeverschil is, werpt een nieuw licht op de oorsprong van muziek. Muziek wordt vaak gezien als iets typisch menselijks – een expressie van emotie, cultuur en verbondenheid. Maar wat als onze voorouders die liefde voor ritme al deelden met chimpansees?
In het echt meemaken? Hike naar de Amazing Drumming Tree
In Tacugama heb ik het met eigen oren gehoord. Soms hoor je eerst de bekende pant-hoots en dan begint het: het getrommel, diep, dof en aanstekelijk. Onze rangers kunnen het trouwens briljant nadoen. Als je ooit Tacugama bezoekt (doen!), ga dan mee op hike met de rangers naar de Amazing Drumming Tree. Ze bootsen het gedrag van de chimps met zoveel humor en precisie na, dat je je in een chimpanseeconcert waant.
Misschien is het dus niet zo vreemd dat wij mensen overal ter wereld trommels maken, ritmes voelen en muziek gebruiken om te communiceren. Misschien zit het dieper in ons dan we dachten. Iets wat we delen met onze harige familieleden in het bos.
De vraag wie nu het beste ritmegevoel heeft – strak getimed west of jazzy swingend oost – blijft voor nu nog even open 🙂
Samen voor de chimpansees en hun leefgebied
Wil je meer weten over chimpansees en waarom hun bescherming zo belangrijk is?
Kijk op www.go-ape.nl, deel dit verhaal of steun ons werk. Dankjewel!